Democratisch Verval
(Gepubliceerd in de krant Amigoe op 4 december 2024)
In de twee vorige artikelen is ingegaan op het belang van de Trias Politica voor de democratie en hoe een democratie is opgebouwd. Is de democratie een gegeven? Nee, een democratie kan afglijden tot een autocratie. Dit laatste artikel gaat niet over het omverwerpen van een democratie door een aanval vanuit het buitenland of door een interne staatsgreep. Dit artikel gaat over de geleidelijke uitholling van een democratie van binnenuit. Dit is een geleidelijk, sluipend, bijna onmerkbaar proces, waarbij democratische vrijheden in kleine stukjes worden geëlimineerd, waarbij het maatschappelijk middenveld onder druk worden gezet om te zwijgen en waarbij critici ineens tot de vijand van het land worden betiteld. Dit proces is geleidelijk maar daardoor niet minder gevaarlijk. Elke democratie dient hiervoor op zijn hoede te zijn. En denkt u vooral niet dat Curaçao hiervan gevrijwaard is!
Democratieën onder druk
Wereldwijd staan momenteel de democratieën onder druk. Je kan dit meten! De Economist Intelligence Unit (EIU) (de afdeling voor research en analyse van het tijdschrift The Economist) publiceert jaarlijks de zogenaamde Democracy Index. In deze index zijn 167 landen opgenomen. De EIU hanteert hiervoor de volgende indicatoren:
- Electoral process and pluralism
- Functioning of government
- Political participation
- Political culture
- Civil liberties
De resultaten van de Democracy Index 2023 zijn als volgt: Volledige democratie (24 landen), gebrekkige democratie (50 landen), hybride democratie (34 landen) en autocratisch regime (59 landen).
Volgens deze index is het niveau van de democratie in de wereld in de periode 2006 – 2023 gedaald van 5.52 naar 5.23 (op een schaal van 1 tot 10, met 10 als de beste score). Wat betreft onze buurlanden heeft Venezuela een score van 2.31 en Colombia een score van 6.55. Nederland staat op 9.00 en de Verenigde Staten op 7.85.
Het verval van de democratie in de praktijk
Hoe vindt de uitholling van de democratie plaats? In het boek “How Democracies Die” uit 2018 beschrijven de auteurs vier indicatoren van het afglijden van de democratie richting een autocratie. Deze indicatoren zijn:
- Het afwijzen van democratische regels (zoals het in twijfel trekken van verkiezingen)
- Politieke tegenstanders als verraderlijke staatsvijand afschilderen
- Geweld aanvaarden of aanmoedigen
- Democratische vrijheden van meningsuiting, pers of protest inperken..
Zodra een van deze indicatoren op een politicus van toepassing is, is het tijd om aan de bel te trekken.
Protest tegen democratisch verval
Hoe democratisch verval tegen te gaan
Een krachtig, goed ontwikkeld maatschappelijk middenveld speelt een heel belangrijke rol bij de bewaking van een gezonde democratie. Organisaties zoals NGO’s, de pers, de vakbonden en pressiegroepen spelen een heel belangrijke rol. Uit de Democracy Index blijkt dat het aantal politici met autocratische neigingen wereldwijd toeneemt. Het is nu aan de burger om dit een halt toe te roepen! Dit kan door stemgedrag tijdens verkiezingen en door een actieve rol te spelen in het maatschappelijk middenveld.
3. Democratisch Verval